Sprostowania, odpowiedzi, polemiki

W dniu 15 lutego 2025 r. na portalu internetowym Konstytucyjny.pl opublikowany został tekst Pana Sędziego Sądu Najwyższego profesora Włodzimierza Wróbla: O sędziach i sądach w rozumieniu Konstytucji i w rozumieniu ustawy (https://konstytucyjny.pl/wlodzimierz-wrobel-o-sedziach-i-sadach-w-rozumieniu-konstytucji-i-w-rozumieniu-ustawy/). Zawarto w nim stwierdzenie, że szczególną grupą sędziów „ustawowych” są „sędziowie delegowani do orzekania w innym rodzaju sądów, niż ten, do którego zostali powołani. Np. sędziowie sądów powszechnych orzekający w Sądzie Najwyższym, czy sędziowie wojewódzkich sądów administracyjnych orzekający w NSA. Ich delegacje mają swoje źródło w decyzjach albo Ministra Sprawiedliwości albo administracji sądowej powoływanej przez tego ministra (prezesi sądów) a same te decyzje są uprawnieniem ustawowym a nie konstytucyjnym”. Z twierdzenia tego wynika, jakoby w sądownictwie administracyjnym Minister Sprawiedliwości był organem zarówno decydującym o delegacji sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego do orzekania w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, jak i powołującym prezesów sądów administracyjnych. Żadna z tych tez nie jest jednak prawdziwa i zgodna ze stanem prawnym, wynikającym z przepisów ustawy z 25 lipca 2002 r – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1267, dalej: p.u.s.a.).

Delegować sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, na czas określony i za jego zgodą, do pełnienia obowiązków sędziego w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, może Prezes NSA (art. 13 § 1 p.u.s.a.). Uprawnienie takie przysługuje Ministrowi Sprawiedliwości jedynie w odniesieniu do sędziego sądu powszechnego, delegowanego do pełnienia, na wniosek Prezesa NSA, obowiązków sędziego w sądzie administracyjnym, takich sędziów sądów powszechnych delegowanych przez Ministra Sprawiedliwości w sądach administracyjnych jednak od dłuższego już czasu nie ma.

Podobnie, prezesa i wiceprezesa sądu w wojewódzkim sądzie administracyjnym powołuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu (art. 21 § 1 p.u.s.a.), a prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego w zakresie administracji sądowej jest organem podległym Prezesowi NSA (art. 20 § 2 p.u.s.a.). Zgromadzenie ogólne składa się z sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego i  jest, obok prezesa sądu i kolegium sądu, organem sądu, w odróżnieniu od rozwiązań przyjętych w sądach powszechnych, w których zgromadzenie ogólne sędziów statusu takiego nie ma. Prezesa NSA powołuje natomiast Prezydent Rzeczypospolitej spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA.  Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA jest jednym z organów sądu i tworzą je sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Istnienie odrębnego sądownictwa administracyjnego ma swoje umocowanie w Konstytucji RP. Zgodnie z art. 175 ust. 1 Konstytucji, wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Przepis art. 184 Konstytucji stanowi, że Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. W Konstytucji został także uregulowany sposób powoływania Prezesa NSA (art. 185).

Kontrolując administrację publiczną, a zatem działania władzy wykonawczej, sądy administracyjne muszą mieć zagwarantowaną niezależność organizacyjną i finansową od organów władzy wykonawczej. Przepisy ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych zawierają zatem rozwiązania odbiegające od przyjętych dla sądów powszechnych, jeżeli chodzi o uprawnienia Ministra Sprawiedliwości. Przypomnieć w związku z tym należy, że to Prezes NSA sprawuje zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych (art. 12 p.u.s.a), w odróżnieniu od sądów powszechnych, w których nadzór ten jest sprawowany przez Ministra Sprawiedliwości.

sędzia NSA Sylwester Marciniak

    Przewodniczący Wydziału Informacji Sądowej

Naczelnego Sądu Administracyjnego