Historia
25 lat działalności Naczelnego Sądu Administracyjnego (artykuł z 2005 r.)
Ćwierćwiecze istnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego to, w porównaniu z historią sądownictwa administracyjnego na ziemiach polskich, sięgającą swymi korzeniami XVIII i XIX stulecia, nie tak wiele. Kamieniem milowym w rozwoju sądowej kontroli administracji publicznej był rok 1807, kiedy po raz pierwszy utworzono oddzielny, nawiązujący do francuskich koncepcji sąd administracyjny- Radę Stanu Księstwa Warszawskiego. Z drugiej jednak strony 25 lat NSA to wiek godny respektu i należytego uczczenia, zwłaszcza gdy się uwzględni jego szacownego poprzednika - Najwyższy Trybunał Administracyjny II RP, któremu zmienne koleje europejskich dziejów politycznych pozwoliły w pełni funkcjonować niecałe 17 lat.
więcej > Tradycje sądownictwa administracyjnego w Polsce
Naczelny Sąd Administracyjny w polskiej rzeczywistości prawno-ustrojowej istnieje od 1980 r. Choć jest organem ukształtowanym w warunkach powojennych, w pewnym zakresie kontynuuje tradycję instytucji powołanej do życia w początkach II Rzeczypospolitej - tradycje Najwyższego Trybunału Administracyjnego.
więcej > Najwyższy Trybunał Administracyjny (1922-1939). Rozważania z dziejów sądownictwa administracyjnego w Polsce.
(...) państwo praworządne jest nierozdzielnie zespolone z instytucją sądownictwa administracyjnego - bez niego bowiem nie ma państwa praworządnego, a bez państwa praworządnego nie ma sądownictwa administracyjnego - przeto leży w najżywotniejszym interesie nauki tak prawa politycznego, jak i prawa administracyjnego, aby to uświadomienie stało się udziałem ogółu społeczeństwa, bo z nim przyjdzie - przyjść musi- nie tylko znajomość, ale i zrozumienie prawa .
(Jerzy Stefan Langrod, Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce , Warszawa 1925, s.6)
więcej > Polskie sądownictwo Administracyjne (1980-2005)
Prawo administracyjne jest niezmiernie rozległą, dynamiczną i ulegającą częstym zmianom gałęzią prawa, charakteryzuje się ono wieloszczeblowością budowy aktów prawnych. Zasadnie mówi się tu o mozaice przepisów prawnych. Niezależnie od tego wydawane są jeszcze nader często akty ogólne o charakterze wewnętrznym itd. Dodatkowo powołanie w naszym kraju samorządu terytorialnego z szerokimi kompetencjami w zakresie stanowienia prawa może powodować - obok partykularyzmu resortowego - także partykularyzm lokalny. Ten stan powoduje, że adresaci norm prawnych nie orientują się, w jakim zakresie i w jaki sposób stosować przepisy prawne, obywatele zaś, w stosunku do których we wskazanych przepisach prawnych ustanawia się zakazy czy nakazy lub też kształtuje się ich prawa i obowiązki w drodze aktów administracyjnych stanowionych na podstawie tych przepisów, nie mogą prawidłowo oceniać swej pozycji wobec organów państwa i samego państwa.
więcej > Akty prawne tworzące sądownictwo administracyjne w powojennej Polsce
Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. Nr 4, poz. 8).
Ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368).
więcej > Główne kierunki orzekania
Dwadzieścia pięć lat orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego ukształtowało ogólne zasady, konsekwentnie stosowane przy rozstrzyganiu spraw sądowo-administracyjnych. W albumie wydanym na piętnastolecie NSA nazwano je tezami, w albumie na dwudziestolecie określono je - z pewną dozą emfazy - przykazaniami. Wszystkie zachowały swoją aktualność.
więcej > Prof. dr hab. Sylwester Zawadzki
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w latach 1980-1981.
Wyższe studia prawnicze ukończył na Uniwersytecie Warszawskim w 1950 r. przechodząc wszystkie szczeble kariery naukowej: doktor nauk prawnych (1954), docent (1955), profesor nadzwyczajny (1963), profesor zwyczajny (1972). Był członkiem Polskiej Akademii Nauk (1976), Serbskiej Akademii Nauk (1981), doktorem honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego (1978) oraz Uniwersytetu w Kyoto (1983).
więcej > Prof. dr hab. Adam Zieliński
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w latach 1982-1992.
Po ukończeniu w 1953 r. studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i ukończeniu aplikacji i asesury został powołany na stanowisko sędziego Sądu Powiatowego dla miasta stołecznego Warszawy (1955) i sędziego Sądu Wojewódzkiego dla miasta stołecznego Warszawy (1961), następnie sędziego oraz Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (1982).
więcej > Prof. dr hab. Roman Hauser
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w latach 1992-2004 i od 2010-2015
Studia prawnicze ukończył w 1973 r. na Uniwersytecie im. Adama Mickiewiecza w Poznaniu i jest z tą uczelnią związany do dziś, kierując jako profesor Katedrą Postępowania Administracyjnego. Od 1991 roku jest sędzią NSA.
więcej > Prof. dr hab. Janusz Trzciński
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego w latach 2004-2010.
Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. Po zakończeniu studiów w 1965 roku rozpoczął pracę w Katedrze Prawa Państwowego. Tytuł doktora nauk prawnych uzyskał w 1971 roku, a w 1978 - stopień naukowy doktora habilitowanego. W 1986 roku otrzymał tytuł profesora nauk prawnych. W latach 1984-1987 pełnił funkcję prodziekana a następnie od 1987 do 1993 roku - dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego.
W X kadencji Sejmu w latach 1989-1991 był posłem i przewodniczącym Komisji Ustawodawczej.
więcej >